Ανέτοιμο το ΕΣΥ με ή χωρίς πανδημία

Μετεξεταστέα η κυβέρνηση Μητσοτάκη στα μαθήματα του ECDC

Εκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) υπογραμμίζει, ως μάθημα της πανδημίας, την ανάγκη αύξησης του αριθμού και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και την καταπολέμηση των ελλείψεων υγειονομικού προσωπικού. Ακριβώς το αντίθετο απ’ ό,τι σχεδιάζει η κυβέρνηση Μητσοτάκη

Ησυζήτηση για τη νόσο Χ έχει ανοίξει ξανά τη συζήτηση για μια νέα πανδημία και αναπόφευκτα σ’ αυτή την κουβέντα εντάσσεται και η ετοιμότητα του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Ειδικά από τη στιγμή που οι μνήμες από την πανδημία του κορωνοϊού είναι ακόμα νωπές, με τα καταστροφικά αποτελέσματα που είχε για τις δομές Υγείας στη χώρα, μα κυρίως για τους ασθενείς.

Να ξεκινήσουμε με τα βασικά. Η νόσος Χ δεν είναι ένα γεγονός, δεν είναι πραγματικότητα. Είναι μια άσκηση συναγερμού. Ένα υποθετικό σενάριο, που όμως βασίζεται σε πραγματικά δεδομένα της επιστημονικής κοινότητας. Είναι σαν μια άσκηση συναγερμού η οποία βοηθάει την παγκόσμια ιατρική κοινότητα να είναι έτοιμη σε μια ενδεχόμενη νέα πανδημία, όποιοι κι αν είναι οι κίνδυνοι και τα χαρακτηριστικά που αυτή θα έχει. Γι’ αυτό και ο πανικός που έκανε την εμφάνισή του όταν η Ματίνα Παγώνη μίλησε για το ενδεχόμενο η νόσος Χ να έχει 70% μεγαλύτερη θνησιμότητα συγκριτικά με τον κορωνοϊό είναι κάπως υπερβολικός και αδικαιολόγητος. Άλλωστε, και η ίδια η πρόεδρος της ΕΙΝΑΠ συνέστησε ηρεμία. Σε κάθε περίπτωση, η νόσος Χ είναι ένα εργαλείο ώστε τα συστήματα Υγείας να είναι έτοιμα να αντεπεξέλθουν στις προκλήσεις του μέλλοντος. Επομένως, το μεγάλο ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι αν το ΕΣΥ βρίσκεται σ’ αυτή την ετοιμότητα.

Για να απαντήσουμε σ’ αυτό το ερώτημα, πρέπει να εστιάσουμε σε δύο χρονικές περιόδους. Η πρώτη είναι τι συνέβη στα νοσοκομεία κατά την περίοδο της πανδημίας του κορωνοϊού. Η συνεχόμενη τραγωδία που συντελέστηκε στο ΕΣΥ δύσκολα περιγράφεται με λόγια. Χιλιάδες νεκροί, οι περισσότεροι αδικαιολόγητα διασωληνωμένοι εκτός ΜΕΘ, λιγοστό και εξαντλημένο προσωπικό, η φροντίδα της λοιπής νοσηρότητας εξαφανίστηκε, οι συνθήκες ήταν τριτοκοσμικές. Όλα αυτά συνέθεσαν μια εικόνα διάλυσης, η οποία πολλές φορές αποτυπώθηκε με τον πιο τραγικό τρόπο. Δεν ήταν λίγα τα βράδια που η ουρά των ασθενοφόρων στον «Ευαγγελισμό» έφτανε μέχρι το Κολωνάκι, δεν ήταν λίγες οι φορές που οι ασθενείς στοιβάζονταν για ώρες στους διαδρόμους. Συνεπώς, το πρώτο σκέλος που εξετάσαμε αποτελεί ουσιαστικά αντιπαράδειγμα.

Συνεχίζουμε μετεξεταστέοι

Η δεύτερη περίοδος είναι αυτή μετά την πανδημία. Τυπικά η πανδημία Covid δεν έχει τελειώσει, αλλά ουσιαστικά εδώ και μήνες έχουμε προχωρήσει και η πίεση από τον κορωνοϊό είναι πολύ μικρότερη. Όπως δείχνει η σημερινή κατάσταση στο ΕΣΥ, δεν φαίνεται να διδαχθήκαμε από την πανδημία. Πρόσφατα, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC), σε έκθεση με τίτλο «Μαθήματα από την πανδημία», αναδεικνύει τη σημασία της πρόσληψης και της εκπαίδευσης ικανού αριθμού υγειονομικών, ενώ υπογραμμίζεται η ανάγκη αύξησης του αριθμού και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Σύμφωνα με τους επιστήμονες του ECDC, μεταξύ των μαθημάτων της πανδημίας είναι και η καταπολέμηση των ελλείψεων υγειονομικού προσωπικού. Το συμπέρασμα είναι ότι τα συστήματα Υγείας πρέπει να γεμίσουν τις «τρύπες», ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν στο μέλλον παρόμοιες απειλές με εκείνη του κορωνοϊού. Την ίδια ώρα, το ελληνικό ΕΣΥ φαίνεται να κατευθύνεται προς την εντελώς αντίθετη κατεύθυνση. Οι υγειονομικοί βιώνουν συνθήκες επαγγελματικής εξουθένωσης λόγω του φόρτου εργασίας και των πολλών ωρών απασχόλησης, ενώ οι συνταξιοδοτήσεις και οι παραιτήσεις οδηγούν σε μείωση προσωπικού και περισσότερο φόρτο για τους εναπομείναντες. Ακόμα και σήμερα τα ράντζα δεν έχουν εξαφανιστεί και οι αναμονές για χειρουργεία συνεχίζονται. Η (ηπιότερη μεν, διαλυτική δε) εικόνα που παρουσιάζουν σήμερα τα νοσοκομεία της χώρας, σε «καιρό ειρήνης», σφραγίζει την τραγικότητα που συναντήσαμε την «πολεμική» περίοδο της πανδημίας του κορωνοϊού.

Κοινός παρονομαστής, η κυβέρνηση Μητσοτάκη

Τόσο οι πολίτες όσο και οι γιατροί της χώρας τα βλέπουν όλα αυτά, με αποτέλεσμα η βελτίωση της Υγείας να είναι προτεραιότητα για το επόμενο διάστημα. Σε πρόσφατη έρευνα της Κάπα Research, το 67% των πολιτών θεωρεί ότι βασική προτεραιότητα της επόμενης κυβέρνησης πρέπει να είναι η βελτίωση του συστήματος Υγείας. Αν το σύστημα λειτουργούσε, δεν θα ήταν μακράν πρώτη αυτή η απάντηση. Το τελευταίο προκύπτει και από την πρόσφατη έρευνα της GPO για τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο. Μόνο 4 στους 10 πολίτες είναι ευχαριστημένοι από τις παρεχόμενες υπηρεσίες Υγείας, με τους βασικούς λόγους δυσαρέσκειας να είναι η κακή οργάνωση του ΕΣΥ και η αναλογία προσωπικού-ασθενών. Επίσης, το γεγονός ότι η ικανοποίηση των πολιτών οφείλεται μόνο στο καλό επίπεδο γιατρών και νοσηλευτών δείχνει ότι μόνο αυτοί μάχονται για να παραμείνει όρθιο το σύστημα. Από την πλευρά τους, οι γιατροί, αυτοί δηλαδή που ζουν το σύστημα από μέσα, αξιολογούν μόλις κατά 25,7% θετικά το σύστημα Υγείας της χώρας.

Σε πολύ μεγάλο βαθμό η παραπάνω εικόνα οφείλεται στις πολιτικές της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Υπήρχαν παθογένειες και στο παρελθόν, κάτι που δεν αρνήθηκε κανείς. Ωστόσο, η οπισθοδρόμηση των τελευταίων ετών και η παντελής απουσία ενίσχυσης των δομών Υγείας δεν έχουν προηγούμενο. Η εμμονή δε της Νέας Δημοκρατίας να ιδιωτικοποιήσει το ΕΣΥ θα αποτελέσει και τη χαριστική βολή. Αν επιχειρούσαμε λοιπόν να απαντήσουμε στο ερώτημα «είμαστε έτοιμοι να αντεπεξέλθουμε σε μια νέα πανδημία;», η απάντηση μάλλον θα ήταν «καλά-καλά δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την τρέχουσα κατάσταση»…