Σπάνια χειρόγραφα φυλασσόμενα σε ειδικές συνθήκες

Τα βιβλία, ελληνικά αλλά και ξενόγλωσσα, μελετώνται παρουσία βιβλιοθηκονόμου. Τα σπάνια βιβλία δεν δανείζονται, γίνεται μόνο συλλογική μελέτη

Η ταμπέλα στον δεύτερο όροφο γράφει «Σπάνιες Συλλογές» και η πόρτα είναι πάντα κλειδωμένη. Ακόμη και όταν χρειάζονται βιβλία προς μελέτη, δεν επιτρέπεται στον φοιτητή-ερευνητή να τα αναζητήσει μόνος του. Υπάρχει βιβλιοθηκονόμος που «εξυπηρετεί». Σε μια σκοτεινή αίθουσα φυλάσσονται σε ειδικές συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας 20.000 βιβλία ελληνικά και ξενόγλωσσα που χρονολογούνται από το 1542 μ.Χ. έως και το 1930 μ.Χ. Αυτά τα σπάνια βιβλία δεν δανείζονται, γίνεται μόνο συλλογική μελέτη, παρουσία του πανεπιστημιακού δασκάλου. Ο δανεισμός ξεκινά για βιβλία που εκτυπώθηκαν από το 1931 και εντεύθεν. Ο Γεράσιμος Τουρκογιάννης ξεκλειδώνει την πόρτα, ανάβει έναν πολύ χαμηλό φωτισμό και με οδηγεί σε μια προθήκη γυάλινη όπου φυλάσσονται δερματόδετα βιβλία. Η διευκρινιστική κίτρινη χάρτινη ταμπέλα γράφει: «Ευστάθιος, Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, 12ος αιώνας μ.Χ. Παρεκβολαί εις την Ομήρου Ιλιάδα 1542 (2τ)». Είναι από τις παλαιότερες εκδόσεις της βιβλιοθήκης και εκδόθηκε το 1542 σε δύο τόμους στη Ρώμη. Επίσης, η «Σύνοψις ιστοριών αρχομένη από κτίσεως κόσμου και μέχρι βασιλείας Ισαακίου του Κομνηνού συλλεγείσα παρά Κύρου Γεωργίου και Κεδρηνού», που εκδόθηκε στη Βασιλεία της Ελβετίας από τον Γερμανό φιλόλογο Xylander και τον εκδότη Ioannes Oporinus το 1956, και το έργο «Dell’ historia universale» που τυπώθηκε στη Βενετία από τον τυπογράφο Francesco Rampazetto το 1569. Ένα άλλο δερματόδετο βιβλίο γράφει: «Dictionnaire D’ Histoire et de Geographie 1869». Τα σπάνια αυτά βιβλία προέρχονται από δωρεές και αγορές των πρώην Σπουδαστηρίων της Φιλοσοφικής, αν και η διαδρομή τους ακόμη δεν έχει καταγραφεί.

Ανάμεσα στις «σπάνιες συλλογές» διακρίνουμε βιβλία από ελληνικές εκδόσεις σε ελληνικά τυπογραφεία της Βενετίας (Ανδρέα Ιουλιανού, Αντωνίου Βορτόλη, Νικολάου Γλυκύ, Σάντου Πεκόρα) της Μοσχόπολης, του Ιασίου, του Βουκουρεστίου, της Βιέννης (Γεωργίου Βεντόττου, Ελληνική Τυπογραφία Ιωάννου Σνίρρερ, Ιωάννου Σβεκίου), της Κωνσταντινούπολης (Πατριαρχικόν Τυπογραφείον), αλλά και από άλλα ευρωπαϊκά τυπογραφεία, όπως της οικογένειας Didod στο Παρίσι.

Στο σκοτεινό δωμάτιο επίσης κλειδωμένα και φυλαγμένα μέσα σε χάρτινα κουτιά βρίσκονται «Χειρόγραφα βιβλία». Πρόκειται για 82 τόμους βιβλίων που χρονολογούνται από τον 11ο-19ο αιώνα. Βιβλία από το πρώην Σπουδαστήριο της Βυζαντινής και Νεοελληνικής Φιλολογίας. Τέσσερα βιβλία βυζαντινά και τα υπόλοιπα μεταβυζαντινά. Κυρίως εκκλησιαστικού περιεχομένου. Πολλά από αυτά ήταν σε μοναστήρια. Από το 1962-1964 οι Γ. Ζώρας και Φ. Μπουμπουλίδης δημοσίευσαν τον «κατάλογο χειρογράφων» σε δύο συνέχειες στην Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής, 13 τόμους, και το 2004 ο Φ. Δημητρακόπουλος συμπλήρωσε τον κατάλογο με 35 τόμους και 68 φωτογραφίες των χειρογράφων.

Στη συλλογή αυτή περιλαμβάνεται και η δωρεά της βιβλιοθήκης του πρώην πρωθυπουργού Σπυρίδωνος Λάμπρου (έζησε από το 1850-1910 ) από την κόρη του Άννα Τσαλδάρη. Ανοίγουμε έναν χαρτοφύλακα με τα γάντια. Το εξώφυλλο φαγωμένο από τον χρόνο. Όμως το μελάνι αιώνιο. Δυστυχώς, δεν έχει εγκριθεί κονδύλι για την πρόσληψη ειδικού συντηρητή και έτσι επαφίεται στον ηλεκτρολόγο και ψυκτικό. Σε μια τεράστια αίθουσα είναι στοιβαγμένες και κλειδωμένες 108 χάρτινες κούτες βιβλίων ενός ιδιώτη, του Φοίβου Παπαγεωργίου, που πρέπει να καταγραφούν, να επεξεργαστούν και μετά να τοποθετηθούν στα ράφια. Όλη αυτή η διαδικασία περνά από τα χέρια 25 βιβλιοθηκονόμων, εκ των οποίων οι 18 είναι με σύμβαση αορίστου χρόνου. Η βιβλιοθήκη παραμένει ανοιχτή σε όλους -φοιτητές και μη- από τις 8.30 π.μ. έως τις 6 μ.μ., εκτός του σαββατοκύριακου.