Είμαστε φτιαγμένοι για να λατρεύουμε τις ατέλειες

Θέλω λίγα μέσα, πολλή ψυχή και καρδιά. Εγώ δεν κάνω μαθηματικές πράξεις. Με παίρνει το ποτάμι και ψάχνω να βρω τη θάλασσα να χυθώ μέσα. Κατρακυλάω σε κακοτράχαλες πλαγιές, παίρνω μαζί μου θάμνους, πτώματα, παιχνίδια παιδικά, αλλά τη θάλασσά μου ψάχνω

Κλείσαμε τη συνέντευξη μέσω μηνυμάτων. Δεν γνωριζόμασταν, αλλά ήθελα πολύ να μιλήσω με τον Γιώργο Μίχα με αφορμή την επιστροφή του στη δισκογραφία με τον δίσκο «Με παρτενέρ τη Σελήνη», την παραγωγή του οποίου επιμελήθηκε ο Σωκράτης Μάλαμας. Ένας κοινός μας φίλος θεώρησε πως θα ήταν καλό να γνωριστούμε δεκαπέντε ώρες πριν από την προγραμματισμένη μας συνάντηση σε ένα μπαρ στο Κουκάκι. Τελικά «το 6 μέθυσε και έγινε 9» και με τον Γιώργο Μίχα είπαμε για όλα. Για τη μουσική, για το Λουτράκι του, για τα αλάνια, για τον Μάλαμα, για τον Παπάζογλου, για τα νιάτα μας, που, όπως λέει, είναι «μια ουτοπία που σκαρώνουν οι ορμόνες παρέα με την άγνοια κινδύνου». Ο Σ. Μάλαμας έγραψε: «Άκουσα τα τραγούδια του κυρίου Γιώργου Μίχα και θυμήθηκα τα λόγια του Νίκου Καρούζου: “Η Tέχνη είναι σαν ελιγμός ευτυχίας ώστε να υπάρχουμε κάπως αναπαυτικά δυστυχισμένοι”. Έτσι αποφάσισα να αναλάβω την παραγωγή αυτής της εργασίας. Καλή σας ακρόαση». Εδώ, ένα δείγμα από τουλάχιστον οκτώ ώρες συζήτησης. Καλή σας ανάγνωση.

Οσους γουστάρεις τους λες αλάνια. Πώς το ορίζεις το αλάνι;

Είναι ανυπότακτος, αδάμαστος, αγρίμι. Είναι στις αλάνες, τον τρώει το ξεροβόρι.

Εχει γρατζουνίσει και γόνατα;

Γόνατα; Για γόνατα μιλάμε; Έχει γρατζουνίσει καρδιά, βρε! Άμα δεν γρατζουνιστεί η καρδιά, δεν πιάνεται το γρατζούνισμα.

Με γρατζουνισμένη καρδιά γράφεις;

Από πού αλλού θα βγει το μελάνι; Το μελάνι είναι αυτό που στάζει η καρδιά. Το «Με παρτενέρ τη Σελήνη» είναι γρατζουνίσματα είκοσι ετών. Τους στίχους τους έγραψα στις αρχές του 2000. Η μουσική γράφτηκε στην καραντίνα.

Με ποια όργανα έγραψες αρχικά αυτή τη δουλειά;

Με λαϊκές παλιές κιθάρες και ηλεκτρικές. Έκανα την ενορχήστρωση με ό,τι είχα. Βρέθηκε κι ένα μπαγλαμαδάκι, δανείστηκα κι ένα μπουζούκι κι αυτό ήταν.

Σε κάποια τραγούδια, όπως το «Φύγε», το παίξιμό σου στις ηλεκτρικές κιθάρες είναι εντελώς λαϊκό.

Ναι, γιατί τι είναι το «Φύγε»; Μια λαϊκή μπαλάντα, παιγμένη από ροκάδες σε ένα σκυλάδικο αρχές δεκαετίας του ’70. Πίσω βρίσκεται ένα φάντασμα του Βασιλειάδη με τη φαρφίσα, έτοιμο να εκραγεί. Το «Φύγε» με πάει σε μια ατμόσφαιρα με τη μυρωδιά του Άκη Πάνου. Το «Όταν μου χαμογελάς» μου έφερε τη μυρωδιά του Νίκου Παπάζογλου την περίοδο της δεκαετίας του ’80.

Τότε που το λαϊκό συνομίλησε για τα καλά με το ροκ και γνωρίσαμε και τον Μάλαμα.

Ξέρεις κάτι; Οι δίσκοι του Νίκου ήταν οι μοναδικοί που μπορούσαμε να ακούσουμε εμείς οι ροκάδες. Ο Νίκος έδωσε χώρο στην Ανατολή, που κοιμόταν μέσα μας και ξαφνικά ξύπνησε. Έδειξε την ομορφιά που κρύβει το «μπλέξιμο».

Πώς έφτασαν τα τραγούδια σου στον Σωκράτη Μάλαμα;

Η Ντόρα Ρίζου, η οποία έχει παίξει σημαντικό ρόλο στη λεγόμενη «Σχολή της Θεσσαλονίκης», ήταν ο συνδετικός κρίκος. Κάποια μέρα είδα στο facebook μια φωτογραφία της με τον Σωκράτη. Μια πολύ τρυφερή φωτογραφία. Με φόντο την Ακρόπολη, η Ντόρα να είναι σαν κοριτσάκι και ο Σωκράτης να την αγκαλιάζει. Έβγαινα από μια δύσκολη προσωπική περιπέτεια τότε και μ’ αυτή τη φωτογραφία χαμογέλασα. Έστειλα λοιπόν τα τραγούδια στον Σωκράτη μέσω της Ντόρας και ξαφνικά χτυπάει το τηλέφωνο και είναι αυτός. «Πάμε», μου λέει, «να τα κάνουμε». «Τι να κάνουμε;» του λέω εγώ. «Τα τραγούδια» μου λέει. Του λέω «Θα τα πεις;». Μου λέει «Όχι, εσύ θα τα πεις». «Ρε, εσύ θα τα πεις» του λέω. Τελικά όλα κύλησαν μόνα τους. Του άρεσαν τα κομμάτια και κάπως τσούλησε. Είπαμε «Εσύ θα πεις αυτό, εγώ θα πω αυτό».

Εχεις δουλέψει με την Τσάτσου, συνεργάζεσαι με την Τζώρτζια, ήθελες τον Μάλαμα στα τραγούδια σου. Σου αρέσουν αυτές οι φωνές που έχουν μια σκληρότητα στην τρυφερότητά τους;

Η τρυφερότητα μόνο από σκληρές φωνές μπορεί να αποδοθεί. Το φως, για να το αντιληφθείς, πρέπει να βγει μέσα από το σκοτάδι. Δεν είναι όμως σκληρές φωνές. Έχουν δύναμη. Φωνές με χαρακτήρα. Τι να μου αρέσει δηλαδή; Κάτι τραγουδιστές που είναι πλέον λες και έχουν βγει από μηχανή; Ίδια πατήματα, ίδιες χροιές. Όλοι ψευτοτενόροι. Δεν μου κάνει γκέλα εμένα αυτό, ρε παιδί μου.

Ακουγα χθες τραγούδια που λες εσύ και σημείωσα στο τετράδιό μου «Tom Waits και Κώστας Χατζής».

Α, ναι. Είναι η φτιαξιά μου τέτοια, που υπηρετεί αυτό το πράγμα. Βέβαια, τη φωνή μου τα τελευταία χρόνια τη συνήθισα. Άνοιγα το στόμα μου και πίκαραν τα μικρόφωνα, νευρίαζαν οι ηχολήπτες κι εγώ τη «μάζευα», την έπνιγα. Από ένα σημείο και μετά και είπα «Τι κάνεις, ρε; Πνίγεις τον εαυτό σου; Ή τραγούδα, ή σκάσε».

Χθες βράδυ λέγαμε για τα κρίνα, που ξαφνικά κάνουν ένα «ποπ» και ανοίγουν μπροστά στα μάτια σου σε ακραίο μεγαλείο. Κάπως αισθάνομαι πως κι εσύ με αυτόν τον κύκλο τραγουδιών κάνεις το δικό σου άνοιγμα με όλη σου την αλήθεια.

Αυτή τη δουλειά την έχω φτιάξει στο σπίτι. Είναι σαν ντέμο, αλλά πιο λαμπερή. Έχει χάσει αυτή τη γοητευτική σκοτεινιά, ταυτόχρονα όμως την κουβαλάει. Εγώ είμαι χαρούμενος μ’ αυτά τα τραγούδια. Έχω πολλά μέσα στο συρτάρι, αλλά αυτά είναι εκεί έξω. Δεν λέει κάτι αυτό;

Πενθείς αυτό που χάνεται από το σκοτάδι του πρωτογενούς;

Οσοι γράφουν μουσική το χάνουν. Η πρώτη φορά δεν επαναλαμβάνεται. Δεν έχουμε ώρα για πένθη, Μαρία. Εντάξει, κι αν πενθούμε, το κάνουμε τρέχοντας και γελώντας.

Δηλαδή σε εμάς δεν φτάνει ποτέ η ακατέργαστη ουσία σου;

Στα ντέμο μόνο. Άκου το «Για την Άννα» με την Τσάτσου όπως είναι στον δίσκο και άκου και το ντέμο. Το ένα είναι λες και βάζει αντιηλιακό η Sade στην παραλία και το άλλο είναι μπλουζ από το Κουκάκι. Γιατί η Άννα είναι Νεοϋορκέζα, αλλά από το Κουκάκι. Και τα πίνει με τον Βούδα στα Εξάρχεια.

Ξέρεις τι μου ήρθε τώρα; Τα «Μπλουζ του πρίγκιπα» του Σιδηρόπουλου…

Ναι! Δεν θα μου άρεσαν τόσο όσο αυτό το ακατέργαστο με την κιθάρα, που καμιά φορά είναι ξεκούρδιστη και έχει μέσα υπέροχα λάθη. Είναι άλλο πράγμα αυτό. Λίγα μέσα, πολλή ψυχή και καρδιά. Εγώ δεν κάνω μαθηματικές πράξεις. Με παίρνει το ποτάμι και ψάχνω να βρω τη θάλασσα να χυθώ μέσα. Κατρακυλάω σε κακοτράχαλες πλαγιές, παίρνω μαζί μου θάμνους, πτώματα, παιχνίδια παιδικά, αλλά τη θάλασσά μου ψάχνω.

Από τα πανηγύρια στο χωριό στην πανκ μπάντα σου και από την προσωπική σου διαδρομή στη «Σελήνη» με παρτενέρ τον Σωκράτη.

Τα κουβαλάω όλα μέσα μου. Η παράδοση όταν ήμουν παιδί ήταν φορτισμένη με μισητά πράγματα. Είχε συνδεθεί με τη Χούντα. Βρέθηκα πολύ μακριά της για να γυρίσω πίσω. Στα 15 μου, στο Λουτράκι, άκουγα ό,τι μπορούσα. Πανκ, ροκ… Ξέρεις, παίρναμε έναν δίσκο και μέχρι να φτάσει σε εμάς, τον είχαν ανοίξει για να τον αντιγράψουν σε κασέτες. Οι δικοί μου ήταν άθικτοι. Θα έλεγαν «Τι μαλακίες ακούει αυτό το παιδί;».

Οι Σαμποτάζ τι φάση ήταν;

Γιατί δεν υπάρχει καθόλου υλικό;

Γιατί ήταν μια εποχή που υπήρχε μόνο αυτό που γινόταν εκείνη τη στιγμή. Ήταν ένα πανκ γκρουπ που έφτιαξα όταν ανέβηκα στην Αθήνα για σπουδές. Το στέκι μας ήταν η πλατεία Εξαρχείων. Ήταν κομμάτι μας και γίναμε κομμάτι της. Εκεί δημιουργήθηκε και το σχήμα μας. Κάπου στο ’85 παίξαμε και σε μια συναυλία του Ρήγα. Θυμάμαι, ήταν ο Ιλάν υπεύθυνος.

Τα Εξάρχεια του Μπακογιάννη με τις λαμαρίνες και τα ΜΑΤ πώς σου φαίνονται;

Στραβώνω που βλέπω τις λαμαρίνες, αλλά τους γράφω κανονικά. Εγώ κουβαλάω τα δικά μου Εξάρχεια. Τα παίρνω μαζί μου. Μου τη σπάει όμως που δεν βλέπω από το Καφενείο τους Τρεις Έρωτες.

Ζεις στο Λουτράκι, σε επαφή με τη φύση. Σε εμπνέει; Γιατί η στιχουργική σου φαίνεται να αντλεί περισσότερο τα θέματά της από την κοινωνία.

Δίκιο έχεις. Αστικό τραγούδι γράφω. Ο στίχος μου όντως περνάει από την κοινωνία. Στη μουσική μου όμως υπάρχει η φύση. Είναι μια πιο αρχετυπική γλώσσα, δεν χρειάζεται μεταφραστή. Ο λόγος είναι ένα δουλεμένο πράγμα από όλους μας και έχει πάνω του δαχτυλιές. Η μουσική δεν δαμάζεται έτσι. Οι νότες είναι κυρίες. Θωρακίζονται.

Σε δυσκολεύει λες ο λόγος, όμως γράφεις όπως μιλάς.

Δεν τον ζορίζεις, δεν τον περιποιείσαι.

Ε, τι να κάνω; Να τον χτενίσω; Οι ψυχίατροι στην Αμερική προτείνουν να στεκόμαστε γυμνοί μπροστά στον καθρέφτη και να παρατηρούμε τον εαυτό μας. Είμαστε φτιαγμένοι για να λατρεύουμε τις ατέλειες. Γιατί, ρε συ, νομίζεις πως βγάζουν παγωτά με αλάτι ή σοκολάτες με πιπεριές; Γιατί παίζουν με το μέσα μας, που λατρεύει το παράδοξο, το λάθος.

Αυτά που έμειναν στο συρτάρι θα βγουν;

Το φθινόπωρο θα ξεκινήσω τα live. Κι όταν νιώσω έτοιμος, μπορεί να γράψω και κάνα τραγούδι ακόμα.