Μουσική που απελευθερώνει

Ο

Charlie Haden ξεκίνησε από την προσχολική ηλικία, με τη γλυκιά του φωνή και με τη βαθιά χωρίστρα στα ξανθά παιδικά του μαλλιά, να τραγουδάει country και hillbilly μουσική μπροστά απ’ την μπάντα της πολυμελούς οικογένειας των Haden σε γάμους, πανηγύρια ή γιορτές με μεγάλη επιτυχία. Όταν, όμως, η πολιομυελίτιδα του στέρησε τη δυνατότητα να τραγουδάει, ο μικρός Τσάρλι έστρεψε το ενδιαφέρον του στην τζαζ και στο ογκώδες ακουστικό του μπάσο με τις φυσικές χορδές που ο ίδιος αποκαλούσε «my big gut string bass fiddle»!

Στα τέλη της δεκαετίας του ’50, ο Charlie Hayden συνάντησε τον πρωτοπόρο σαξοφωνίστα Ornette Coleman, στην ηχογράφηση του προκλητικού, για τον μέσο jazz ακροατή, άλμπουμ με τίτλο «The shape of jazz to come». Ήταν η αρχή του κινήματος της free jazz, που αμφισβητούσε τις μουσικές συμβάσεις της εποχής, με το βλέμμα στραμμένο στις θρησκευτικές ρίζες των gospel songs. Μια μουσική που διεκδικούσε να αναγνωριστεί ως τέχνη και όχι ως απλή διασκέδαση.

Ηταν μια μουσική που άκουγε τους αγώνες αλλά και τις αντιστάσεις της Αμερικής των μαύρων γκέτο και των αγώνων για τα δικαιώματα των έγχρωμων μειονοτήτων, του κινήματος ενάντια στον Πόλεμο του Βιετνάμ. Ο Charlie Haden βρέθηκε στον πυρήνα των εξελίξεων και δούλεψε με ριζοσπάστες μουσικούς όπως ο John Coltrane ή ο Archie Shepp.

Liberation Music Orchestra

Το 1969, σε μια εποχή που τα κινήματα κατά των πυρηνικών εξοπλισμών, του πολέμου και του «κανονικού» τρόπου ζωής των γονιών τους συνέπαιρναν τους αμφισβητίες της νέας γενιάς, ο Charlie Haden συνάντησε την Carla Bley και κορυφαίους μουσικούς από πολλές εθνικότητες και μουσικά στιλ και ίδρυσαν τη Liberation Music Orchestra.

Ηχογράφησαν ένα άλμπουμ εμπνευσμένο

από τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο με λαϊκά τραγούδια από την Ισπανία. Ανάμεσά τους το «Τραγούδι του ενιαίου μετώπου» των Brecht και Eisler, ένα τραγούδι για τον Τσε Γκεβάρα και το «We shall overcome» του Pete Seeger, δίνοντας φωνή στους αδύναμους και στους καταπιεσμένους όλου του κόσμου και μένοντας δίπλα στα ριζοσπαστικά πολιτικά κινήματα.

Το 1971, σε μια περιοδεία στην Πορτογαλία του δικτάτορα Σαλαζάρ, ο Haden αφιέρωσε το τραγούδι για τον Τσε Γκεβάρα στους αντιαποικιακούς αγωνιστές των λαϊκών απελευθερωτικών κινημάτων της Μοζαμβίκης και της Αγκόλας. Αποτέλεσμα ήταν να συλληφθεί από την πορτογαλική μυστική αστυνομία στο αεροδρόμιο. Αφέθηκε τελικά ελεύθερος με την παρέμβαση της αμερικανικής πρεσβείας. Μόνο λίγες ώρες αργότερα, στην πατρίδα του πια, αντιμετώπιζε τις ενοχλητικές «ερωτήσεις» του αμερικανικού FBI.

Για μια άλλη Αμερική

Παρά την αναγνώριση που είχε η μουσική του -και ο ίδιος- από το μουσικό κατεστημένο, τις εταιρείες αλλά και τους κριτικούς, o Haden έμεινε συνεπής στις απόψεις του μέχρι το τέλος. Το 2005, με τη νέα και ανανεωμένη ριζικά Liberation Music Orchestra, ηχογράφησε το «Not in our name». Μια κραυγή διαμαρτυρίας κατά του πολέμου στο Ιράκ, που πυροδότησε ο «πλανητάρχης», ο θλιβερός υιός Μπους, προκαλώντας οργή στο διεθνές ειρηνιστικό κίνημα.

«Τη στιγμή του αυτοσχεδιασμού συνδεόμαστε με το θείο, με κάτι βαθύτερο μέσα μας» έλεγε ο Haden, ενώ έκανε πολιτική στην πράξη όντας ενεργός στο πλευρό των αδύναμων. Σε όλη του τη ζωή αγωνίστηκε έμπρακτα γι’ αυτή την «άλλη» Αμερική που ονειρευόταν. Για έναν κόσμο ισότητας, για ανθρώπους κάθε θρησκείας και φυλής, κίτρινους, λευκούς ή μαύρους. Με τη Liberation Music Orchestra έπαιζε μέχρι το τέλος της ζωής του, στις 11 Ιουλίου του 2014, μουσικές χωρών του Τρίτου Κόσμου. Εκεί όπου έχουν λόγο ύπαρξης τα απελευθερωτικά και τα αντιιμπεριαλιστικά κινήματα.

«It’s about spirituality»

Ο τίτλος του δίσκου του B.Y.S. Trio είναι μια φράση παρμένη από μια ομιλία του Charlie Haden στους σπουδαστές ενός αμερικανικού πανεπιστημίου. Οι τρεις μουσικοί άντλησαν το υλικό τους από κομμάτια που σημάδεψαν την πορεία του Haden, είτε πρόκειται για δικές του συνθέσεις («First song», «Silence», «Song for the whales», «For Turiya» κ.ά.) είτε για συνθέσεις άλλων που συμπεριελάμβανε στο ρεπερτόριο των εμφανίσεών του.

Το συμπλήρωσαν με δύο δικούς τους αυτοσχεδιασμούς που ανοίγουν και κλείνουν το άλμπουμ. Το «Grevena Apallahians» αναδεικνύει πόσο «μέσα» στο πνεύμα της μουσικής του Charlie Haden βρίσκονται οι B.Y.S. και πόσο υπεύθυνα αντιμετώπισαν αυτό που έκαναν - και συνεχίζουν να κάνουν. Το «It’s about spiritua lity » είναι ένα από τα κορυφαία άλμπουμ των τελευταίων χρόνων στην εγχώρια δημιουργική μουσική σκηνή και έχει ήδη πάρει τα εύσημα του κοινού, όπως και των επιγόνων της οικογένειας του Αμερικανού ινδάλματός τους.