Αδελφοποίηση μετά από έναν μακραίωνο εμφύλιο;

Gerhard Richter, «Two Candles», 1982 Ζωγραφική

Η ομαδική έκθεση που φιλοξενεί η Tate Modern φιλοδοξεί κάτω από τον ενδεικτικό τίτλο «Αιχμαλωτίζοντας τη στιγμή» να εξερευνήσει πώς το πινέλο και ο φακός έχουν χρησιμοποιηθεί για να απαθανατίσουν στιγμές μέσα στον χρόνο και πώς αυτά τα δύο μέσα έχουν εμπνεύσει και επηρεάσει το ένα το άλλο

Η ζωγραφική και η φωτογραφία συνδέονται με μια αδελφική σχέση, αν κρίνουμε από τα κοινά γνωρίσματά τους σήμερα, την πιστή ή αφαιρετική αποτύπωση της μορφής και του τοπίου, τη σύνθεση και τη φωτοσκίαση, τη σύλληψη της κίνησης και του χρόνου μέσα στο κάδρο. Κι αν εκλάβουμε την προσπάθεια απαξίωσης της «δευτερότοκης», άμα τη γεννήσει της το 1839 από τους υποστηρικτές της «πρωτότοκης», ως αποτέλεσμα του φόβου της να πάρει την προνομιακή θέση της. Που πυκνώθηκε στη γνωστή αποστροφή του ποιητή Σαρλ Μποντλέρ «Η φωτογραφία είναι η υπηρέτρια της ζωγραφικής». «Η ιστορία της φωτογραφίας», επισημαίνει η Σούζαν Ζόντα

Alice Neel, «Puerto Rican Boys on 108th Street», 1955 © The Estate of Alice Neel, image © Tate γκ στο σχετικό της δοκίμιο, «μπορεί να συνοψιστεί ως διαμάχη ανάμεσα σε δύο επιταγές, την εξιστόρηση της αλήθειας και την ωραιοποίηση των εικόνων της φύσης που παραπέμπει στις Καλές Τέχνες». Μια διαμάχη που ξέσπασε, όμως, την ίδια περίοδο της βιομηχανοποίησης της παραγωγής και του τρόπου ζωής, της διατάραξης των κοινωνικών ισορροπιών και της γέννησης του προλεταριάτου και στις Καλές Τέχνες.

Οι ριζοσπαστικοί εκφραστές της αποφάσισαν να αναζητήσουν με τον χρωστήρα τους την αλήθεια της ύπαρξης πέρα από τις εξιδανικευμένες, ρομαντικές αναπαραστάσεις της πραγματικότητας με έργα που απέκτησαν έναν κριτικό, πολιτικό χαρακτήρα και σφραγίστηκαν στη διάρκεια των χρόνων με τον κοινωνικό, κριτικό, μαγικό ή φανταστικό, καπιταλιστικό, φωτογραφικό ρεαλισμό

τους. Η φωτογραφία μέσα στο εργαστήριο των ζωγράφων δεν έδινε μόνο το εναρκτήριο λάκτισμα, αλλά τους βοηθούσε να ψυχογραφήσουν τις μορφές τους. Όπως συνέβη στις εξωτικές γυναίκες από τη Γαλλική Πολυνησία του Γκογκέν, στον «Λουόμενο» του Σεζάν, στα πρόσωπα της οικογένειάς του που μόρφωσε με τον χρωστήρα του ο Βαν Γκογκ, γράφοντας χαρακτηριστικά στον αδελφό του Τέο: «Φτιάχνω αυτό το πορτρέτο της μητέρας για εμένα… Δεν αντέχω άλλο την άχρωμη φωτογραφία και προσπαθώ να δημιουργήσω μια με πλήρη αρμονία των χρωμάτων, όπως (τη) βλέπω με τη μνήμη μου». «Ελευθέρωνε τη φαντασία» τους, όπως υποστήριζε ο σουρεαλιστής Νταλί. Ενσάρκωνε τα επιτεύγματα των επιστημών και ωθούσε καλλιτέχνες του κινήματος που καθιέρωσε τη σύζευξη των Κα

λών με τις Εφαρμοσμένες Τέχνες, του Μπαουχάους, όπως ο Μοχόλι Νάγκι ή ο Κρίστιαν Σαντ, να εξερευνήσουν τις δεξιότητές τους σ’ αυτό το άγνωστο πεδίο με τη φωτογραφική μηχανή. Αναδείχτηκε γρήγορα η ίδια με την εξέλιξή της -που υπερέβαινε τον καθαρά μηχανικό τρόπο παραγωγής της εικόνας και έφερε πλέον το υποκειμενικό αποτύπωμα του δημιουργού τους- σε πρότυπό τους και σε ισότιμη μορφή τέχνης.

Το ταξίδι μέσα από τη ζωγραφική και τη φωτογραφία στην Tate Modern

Η ομαδική έκθεση που φιλοξενεί η Tate Modern σε συνεργασία με το ίδρυμα Yageo στο Λονδίνο φιλοδοξεί κάτω από τον ενδεικτικό τίτλο «Αιχμαλωτίζοντας τη στιγμή» να μεταβληθεί σε έναν χώρο «ανοιχτής συνομιλίας» μεγάλων σύγχρονων, πα