Μια όψη του συν

ΓΑΒΡΙΕΛΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΑΣΠΡΑΚΗ, «Ούτε άντρας ούτε γυναίκα». Η εμφάνιση της σεξολογίας και η κατασκευή της αντρικής ομοφυλοφιλίας στην Ευρώπη και στην Ελλάδα 1830-1940, εκδόσεις Θεμέλιο, σελ. 238 Σε

ένα βιβλίο εξαιρετικά πρωτότυπο για τα ελληνικά δεδομένα, η συγγραφέας διαπραγματεύεται τον τρόπο με τον οποίο κατασκευάζεται η αντρική ομοφυλοφιλία από το 1830 μέχρι και το 1940. Η Γαβριέλα Ευαγγελία Ασπράκη επέλεξε τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, επειδή τότε αρχίζει να διαφοροποιείται στον δυτικό κόσμο η αντίληψη για την ομοφυλοφιλία. Από την επικράτηση του χριστιανισμού μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα θεωρούνταν αμαρτία και διαστροφή. Τότε, όμως, αυτή η αντίληψη αλλάζει άρδην και η ανδρική ομοφυλοφιλία άρχισε πλέον να αντιμετωπίζεται ως ασθένεια. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στη σύγχρονη ανάπτυξη τόσο της κλασικής ιατρικής όσο και άλλων συναφών κλάδων της επιστήμης, όπως η σεξολογία, η ψυχολογία, η ψυχιατρική και, φυσικά, η βιολογία.

Στο πλαίσιο αυτό η ομοφυλοφιλία αντιμετωπίστηκε αρχικά και για ένα πολύ μεγάλο διάστημα, μέχρι και τον 20ό αιώνα, ως σοβαρή ασθένεια. Βέβαια, υπήρχε ανάμεσα στους επιστήμονες μια αμφιβολία για τη δυνατότητα των ομοφυλοφίλων να θεραπευτούν, καθώς κάποιοι υποστήριζαν ότι επρόκειτο για εγγενή πάθηση, οπότε η δυνατότητα θεραπείας φαινόταν πρακτικά αδύνατη. Έτσι, οι ιατρικές συμβουλές αποτελούσαν περισσότερο αντανάκλαση των κοινωνικών πεποιθήσεων και λιγότερο αποτέλεσμα επιστημονικής έρευνας. Παρά τις αμφιβολίες, ωστόσο, για την ιασιμότητα της ομοφυλοφιλίας, διατυπώθηκαν και επιχειρήθηκαν πολυάριθμες θεραπείες, οι οποίες διαφοροποιούνται ανάλογα με τη θεωρία για την αιτιολογία της ομοφυλοφιλίας στην οποία στηρίζονται. Μερικές από αυτές εξαιρετικά και ανατριχιαστικά ακραίες, κατέστρεψαν την ψυχή και το σώμα χιλιάδων ανθρώπων, οι οποίοι είτε οικειοθελώς είτε ύστερα από πίεση νομική ή κοινωνική υποβλήθηκαν σε αυτές. Φαρμακευτική αγωγή, συμπεριφορικές τεχνικές πρόκλησης σεξουαλικού ερεθισμού και πόνου, ακούσιες ψυχιατρικές νοσηλείες, ηλεκτροσόκ, ευνουχισμός, μεταμόσχευση ή εμφύτευση όρχεων και άλλα.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αφαίρεσε οριστικά την ομοφυλοφιλία από το Διεθνές Στατιστικό Ταξινομικό Εγχειρίδιο Νόσων και Συναφών Προβλημάτων Υγείας τον Μάιο του 1990. Είχε προηγηθεί το 1973 η αφαίρεσή της από το αντίστοιχο εγχειρίδιο της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας. Ωστόσο, η πορεία αυτή δεν ήταν ούτε απλή ούτε ευθύγραμμη. Η ανάπτυξη ενός επιστημονικού λόγου για την ομοφυλοφιλία και γενικότερα για τη σεξουαλικότητα συνδέθηκε στην Ευρώπη με την ανάπτυξη ενός πρώιμου κινήματος για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα στα τέλη του 19ου αιώνα, κυρίως στη Γερμανία. Συμβαίνει τότε στην Ευρώπη «μια εκδοτική έκρηξη συγγραμμάτων για τις αποκαλούμενες σεξουαλικές διαστροφές, με κεντρική αυτή της ομοφυλοφιλίας». Εκδίδονται περιοδικά, συγκαλούνται επιστημονικά συνέδρια.

Στη διάρκεια αυτής της περιόδου αναπτύσσονται, διαβάζουμε, δύο τάσεις: η εκσυγχρονιστική, η οποία αντιμετωπίζει την ομοφυλοφιλία ως έκφραση της φυσικής ποικιλότητας της ανθρώπινης σεξουαλικότητας,

Raed Yassin, Η Θεατρικότητα Ενός Αναβληθέντος Θανάτου, 2023, φωτογραφίες της οικογένειας Rana Issa από το Φεστιβάλ της Ευτυχίας (1984), 31 x 30 εκ.